میرآدینه به چهار قول تقسیم میگردد که بنام های قول آدم و آبدانه در
قسمت شرق میرآدینه موقعیت اختیار کرده و گودال و مکلی در قسمت غربی میرآدینه موقعیت
دارد. گودال به سمت شمال غرب و مکلی به سمت جنوب غرب میرآدینه به امتداد دره های
خورد موقعیت اختیار کرده اند. در سالهای قدیم که نفوس شان کم بوده اند در نزدیکی هم
زندگی میکرده اند ولی امروز به اثر کثرت روز افزون نفوس در هر جاییکه چشمه ولو که
کوچک هم باشد خانه اعمار نموده و دامنه کوه ها را به زمین زراعتی تبدیل میکنند که
با استفاده از آن روزگار شانرا می گذرانند. در اینجا سعی براین می شود که تک تک
قریه های مکلی معرفی گردد. البته نفوس آن کاری بیشتر میخواهد اگر ممکن بود در آینده
ها روی آن تمرکز خواهیم کرد، ولی در اینجا فقط به تعداد خانه ها بصورت تقریبی توجه
صورت گرفته است که هر خانه از دو الی هشت خانوار را در بر میگیرد. مکلی دارای سیزده
قریه می باشد که تعداد نفوس شان نظر به یکدیگر متفاوت میباشند. قول مکلی از لحاظ
ملا بستی یک ملا داشته اند و در سالهای قدیم همین یک ملا به تمام قریه ها رسیده گی
میکرد. از اینکه مردم علاقه وافر به خواندن و نوشتن داشته اند همین ملا ها در مساجد
شاگردان را جمع میکردند و به آنها خواندن و نوشتن را می آموختند. در قول مکلی سه
مسجد وجود دارد که راجع به معرفی آن تحت موضوع جداگانه خواهیم پرداخت. ملا در همین
سه مسجد نظر به نزدیکی نوبت خودش شاگردان را جمع میکرد و به آنها چیز های را می
آموخت، چون در مالستان رسم است که ملا را هر خانه ای در ملا بستی
شریک هستند باید یک شبانه روز پذیرایی نماید که به نوبت آخوند
میگویند. نوبت آخوند معولاً در شب همراه با آخوند اهالی قریه را نیز دعوت میکنند که
یکی از مراسم های خاص در مالستان می باشد. در سالهای 1378 پنج قریه( مزار، بمامیل،
دیپه خشک آب، جاشه و چک آب) نظر به دوری راه که رسیدن اطفال و ملا خصوصاً در فصل
زمستان سخت و دشوار بود تصمیم گرفتند که ملای جدید را بگیرند و ملا همیشه در مسجد
قریه مزار شاگردان را باید درست بدهد. این ملا بستی فقط بخاطر تربیه اطفال شان مد
نظر گرفتند و در مراسم های کلان قول مکلی مثل سابق همکار و همنوا هستند. این قریه
ها قرار ذیل می باشد:
1-
قریه باریک
قریه باریک در قسمت وسط میرآدینه موقعیت دارد و تعداد خانه آن بیش از ده
خانه نیست. بدلیل که از لحاظ قومی به قوم توری ملحق میشوند با تمام رسم و رسوم و
داد و گرفت خود با مکلی میباشد. چون تعداد کثیری از قوم توری در مکلی میرآدینه
زندگی میکنند. اشخاص مطرح قریه باریک میتوان از خزانه دار، مرحوم کربلایی زوار و
مخابرات وغیره یاد کرد. قریه باریک با زمین هالی زراعتی هموار و با فراوانی آب نیز
همراه است.
2-
قریه قلعه ایشان
قریه قلعه ایشان در طرف گیروی میرآدینه نزدیک به بازار کهنه قرار دارد
که طرف غرب آن قریه شینیه، طرف جنوب آن به کوه عام، و طرف شمال آن زمین های زراعتی
و قریه میانکل و طرف شرق آن تپه شاهی و بازار کهنه میرآدینه میباشند. این قریه از
لحاظ قومی به قوم لالا ملحق میشوند شاید علت نام ماندن اش موجود بودن قلعه حاجی
ارباب که یکی از بزرگان و خان میرآدینه بوده است گرفته باشند. تعداد خانه ها در این
قریه از ده خانه تجاوز نمیکند. اشخاص مطرح در این قریه مرحوم حاجی ارباب و پسرانش(
معلم عبدالقیوم ظابط عارف، مامور عبدالحمید)، خان قلعه ایشان مرحوم پدر مجید، ظابط
خداداد و نعیم را میتوان نام برد. در این قریه میتوان از قلعه حاجی ارباب و خیابو ( درخت های بزرگ که عمر
بسیار طولانی دارد) بعنوان آثار تاریخی یاد کرد.
3-
قریه شینیه
قریه شینیه که اکثر آن از قوم توری میباشند در قسمت غرب قریه قلعه ایشان
موقعیت اختیار کرده است که طرف گیروی میرآدینه میباشد. وجه تسمیه نام آن به احتمال
زیاد موجود بودن ریگ ( شین) در آن قریه باشد که از طرف جنوب به کوه عام، از طرف غرب
به قریه کهنه ده و از طرف شمال به زمین های زراعتی محدود میباشد. این قریه بیش از
سی خانه میباشد( البته هر خانه از یک الی هشت خانوار را در بر دارد) و یکی از
پرجمعیت ترین قریه در مکلی به حساب می آیند. اشخاص معروف در این قریه عبارتند از:
آته علی شاه، وفایی، شیخ عبدالحسین، ملیک نادر حاجی یعقوب علی، حاجی ابراهیم و غیره
می باشند. امروز به اثر کثرت نفوس این قریه به دو الی سه حصه تقسیم
شده است که شینیه پایین، شینیه بالا و قول حاجی ابراهیم می باشند. از لحاظ منبر
بستی مربوط به مکلی بوده و در مراسم های خورد با قریه قبر یکجا میگردد.
4-
قریه سرخ بینی
قریه سرخ بینی به طرف پیتو میرآدینه و قول مکلی واقع شده است. به گمان اغلب
نام این قریه را به نسبت موجود بودن یک گردنه یا ایرمه کوه باریک با گیل سرخ می
باشد گرفته شده باشد. قریه سرخ بینی نیز دارای نفوس زیاد بوده و تعداد خانه بیش از
25 خانه می رسد. فعلاً به اثر کثرت نفوس به دو حصه تقسیم شده است که بیشتر به جمع
سوقری خیلا یعنی اولاده سوقری و بقیه خانه ها آغیلی جداگانه دارند. اشخاص مطرح در
سرخ بینی عبارتند از: مبارز، شیخ اسلم، شیخ جمعه، صفدر، علی خان، حاج کاظیم ناصر و
غیره میباشند. در این قریه نیز اکثراً از قوم توری زندگی میکنند. این قریه دارای
علف چر ها و چمن و آب فراوان میباشند که از طرف شمال به کوه آوغار و از طرف غرب به
قریه ماقی، از طرف جنوب به زمین های زراعتی و از طرف شرق به قریه میانکل محدود می
باشد. این قریه نیز در مراسم ها با قریه قبر یکجا می باشد.
5-
قریه قبر
قریه قبر در دره ای که بسمت گودال میرود موقعیت اختیار کرده است که دارای
خانه های زیاد میباشد. تعداد خانه های آن بیش از 20 خانه می رسد که اکثر فامیل ها
به کشور پاکستان و شهرهای دیگری افغانستان مسکن گزین شده اند. قریه قبر نیز به دو
قریه دیگر بنام های قبر بالا و قبر پایین تقسیم شده اند که در مراسم های خورد بصورت
جداگانه و در مراسم های کلان منطقه در قریه شان رخ میدهد بصورت یکجا باهم همکاری
میکنند. اشخاص معروف این قریه عبارتند از: انجنیر بومان، نوروز، مرحوم باشی، حاجی
نادر، غلام حیدر، پدر جمعه، خلیفه بوستان و غیره میباشند. شایان ذکر است که اشخاص
ذکر شده فقط در سالهای اخیر که نویسنده این سطور بخاطر دارد به تحریر آورده و ممکن
بعضی های شان فوت و یا به شهرهای دیگر کشور سکونت اختیار کرده باشند. قریه قبر
دارای یک مسجد نیز میباشد که همراه آن در روز های عاشورا قریه سرخ بینی و شینیه نیز
شرکت میکنند. این قریه از سمت غرب به قریه قول موش و از طرف جنوب به قریه کجی، از
طرف شرق و شمال به زمین های زراعتی محدود میگردد. این قریه نیز دارای آب فراوان و
چمن های زراعتی زیاد می باشند.
6- قریه کهنه ده
وجه
تسمیه این قریه را از همان ده قدیمی و یا کهنه گرفته اند که از زمانه های دور در
آنجا سکونت داشته اند. قریه کهنه ده در قسمت دو راهی که به سمت گودال و قول مکلی می
روند موقعیت دارد. این قریه بیش از ده خانه نیست و افراد که در منطقه از آنها نام
برده میشوند عبارتند از: خلیفه بوستان، جمعه، شیخ موسی خان، حاجی مدد، حاجی سخیداد
و غیره میباشند. در مراسم ها با مسجد قریه کجی شریک هستند. این قریه از سمت غرب به
قریه کجی، از طرف شمال زمین های زراعتی، از طرف جنوب به کوه عام، از طرف شرق
به قریه شینیه و زمین های زراعتی متصل میباشد.
7-
قریه کجی
قریه کجی بالاتر از کهنه ده به دره که به سمت کوتل پشی و کوتل زردک امتداد
دارد موقعیت یافته است. این قریه تقریباً در وسط مکلی قرار گرفته است که تعداد خانه
های آن بیش از 20 خانه می رسد. قریه کجی دارای مسجد نیز میباشد و از سوی هم مسجد
عمومی مکلی نیز در نزدیکی آن بالای یک تپه که طرف غرب آن قبرستان عمومی مکلی میباشد
نیز موقعیت دارد.
از
لحاظ قومی این قریه به قوم گنده و بیتل و قوم لالا تعلق میگیرند که یکی از شاخه های
میرآدینه میباشد. اشخاص که از آنها در منطقه نام گرفته میشود عبارتند از: حاجی
آخوند، آلو، شیخ مردان، داکتر غلام حسین، مامور جمعه خان، ظابط صادق، استا رحیم و
غیره را میتوان نام برد. تعدادی از خانه های که به طرف گیرو کجی یعنی سمت جنوب
موقعیت اختیار کرده بنام قول قندار یا قندهار یاد میگردد که حدود 5 خانه میباشد که
مربوطه کجی بوده و در این سالهای اخیر آنها آغیلی خود را نیز جدا کرده اند. این
قریه از طرف شرق به قریه کهنه ده، از طرف جنوب به کوه عام ، از طرف غرب به قریه
زردگیل و از طرف شمال تقریبا به قریه قبر محدود می باشد. زمین های زراعتی در این
قریه کم بوده و نسبتا خشک آب می باشد.
8-
قریه زرگیل
بعد
از آنکه از قریه کجی بسمت غرب حرکت کنیم کوه ها از هر دو طرف تنک تر میشوند و فضای
دید را کمتر میکند تا اینکه از خانه مامور عبدالحمید بگذریم و به خانه مامد نیکو
برسیم، کمی فضا باز تر میشود و خانه های گیلی و درخت وسبزه ها چشمان آدم را پر
میکند. قریه زردگیل در بغله کوه قرار گرفته و زمین های زراعتی همه در پایین قرار
گرفته اند. وجه تسمیه این قریه به گمان اغلب از موجود بودن گیل زرد در این قریه
گرفته شده است. مردمان این قریه که اکثراً به قوم گنده و بیتل تعلق میگیرند بسیار
سخت کوش و زحمت کش اند. از همین رو است که امروز دارای سرمایه های نسبی برای
گذراندن روزگار شده اند. در سالهای اخیر به نسبت کثرت نفوس این قریه به دو حصه
تقسیم شده اند که زرگیل پایین و بالا میباشد. اشخاص که بیشتر در منطقه از آنها نام
برده میشود عبارتند از: مرحوم مامد نیکو، مرحوم‌ممد، معلم هاشیم، مرحوم نادرشاه که
در اصل از قوم مکنک میباشد، جان محمد، مرحوم حاجی کاظیم، معلم یونس و غیره را
میتوان نام برد. این قریه در سالهای نه چندان دور در مراسم های مذهبی به منبر مزار
که در غرب این قریه موقعیت دارد میرفتند ولی حالا به نسبت قوم شریکی با منبر کجی
رفت و آمد دارند. این قریه از طرف غرب با قریه مزار، از طرف شرق با قریه کجی، از
طرف شمال با کوه قول زیور و از طرف جنوب با زمین های زراعتی و کوه قرخ محدود
میباشد. زمین های زراعتی در این قریه نظر به نفوس اندک می باشد و ازسوی هم کم آبی
دامنگیر آن نیز می باشد.
9-
قریه مزار
قریه مزار نیز یکی از قریه های پر نفوس مکلی به حساب می آیند
و در طول تاریخ در این قریه اشخاص که در سطح منطقه از آنها نام برده میشود
وجود داشته ودارد. وقتی که از قریه زردگیل بگذریم تا رسیدن به قریه مزار فاصله ای
وجود دارد که خانه اعمار نگردیده است. تا اینکه از یک کوتل کوچک که به کوتل هم
نمیماند اولین خانه های مزار آشکار میگردد. در سالهای قدیم سرک که از قریه مزار
میگذشت و به سمت پشی و زردک امتداد می یافت از پیشروی قریه از میان زمین های زراعتی
میگذشت ولی در این سالهای اخیر آن قسمت ها را زمین زراعتی درست کرده اند و سرک را
از پشت قریه که به کناره کوه می ماند ساخته اند. این قریه از نظم و دسپلین که در
مراسم های مختلف از خود نشان میدهد نام و آوازه خوبی در میان میرآدینه کسب کرده
اند. شاید این مسئله از اثر بودن اشخاص دلسوز و قابل درایت در آنجا بوده باشد. از
اشخاص معروف که در این قریه زندگی میکنند از دوره های دور میتوان از اوقی ملا غلام
حسن، عوض و غیره یاد کرد و در این اواخر کسانیکه در سطح مالستان از آنها نام برده
میشود میتوان از کربلایی ملیک بخشو، دگرمن عبدالحسین، معلم بختیاری، داکتر علی مدد
و عبدالحمید غریبیار یاد کرد. در این قریه از دو هنرمند خوش آواز مثل غریبیار و
نوروز علی بهاران نیز می توان نام برد. در این قریه بیش از 20 خانه وجود دارد که در
هر یک آن از دو الی هشت خانوار زندگی میکنند. قریه مزار نسبتاً کم آب است و کمتر
زمینه برای بستن بند برق و زراعت میسر میباشد. از همین رو که برای تولید انرژی برق
از جنراتور ها استفاده میکنند. مسجد که در این قریه آباد گردیده در سالهای قدیم در
قسمت پایین قریه در نزدیکی خانه ها وجود داشت ولی در سالهای اخیر به اثر کثرت نفوس
مسجد جدید را بالاتر از همه خانه ها و سرک، در وسط قریه اعمار نموده اند که از آن
در مراسم های مختلف استفاده صورت میگیرد. این قریه از طرف غرب با کوه سخری یا سغری
جیگه، از طرف شرق با قریه زردگیل، از طرف شمال با کوه قول بابه کلو، از طرف جنوب با
کوه خاکی و لاش محدود می باشد.
وجه
تسمیه این قریه را به گمان اغلب موجود بودن مقبره ها در زمانه قدیم یاد کرد که آنرا
مازار و یا مزار میگویند. محاسن سفیدان این قریه روایت را به یاد دارند که گویا در
قسمت وسط این قریه در زمانه های قدیم چهل خانه زندگی میکرده است که هر خانه یک دانه
دمبوره نیز داشته و دمبوره چهل و یکم آن برای مهمان بوده است. این چهل خانه به اثر
تحولات جوی که رخ داده همه خانه ها در زیر کوه شده است. به استناد این سخن خود از
نشانه های که استخوان های اسکلیت انسان از آنجا نمایان شده است و همچنان در سالهای
اخیر که در آنجا خانه اعمار نموده اند از میان کوه دیوار های سنگی و غار ها نمایان
شده است که همه آنرا به آن دوران نسبت می دهند. با توجه به این مسئله بعید هم به نظر نمی
رسد که در سالهای قدیم در آنجا کسی سکونت داشته باشد.
10-
قریه بمامیل
این
قریه تقریباً به سمت جنوب قریه مزار با فاصله زیاد واقع شده است که سه طرف آنرا
کوهای آل سنگ بالا و آلسنگ پایین و کوتل که به سمت غارسنگ و تلقندی
میرود در بر دارد. این قریه از نظر ملا بستی نیز مربوط مکلی میگردد. البته در
سالهای اخیر با قریه های مزار و چک آب، تپه خشک آب و جاشه ملا بستی جدید را تشکیل
داده است و همچنان از اثر همت خود شان مسجد را نیز بنا نموده اند. در این قریه بیش
12 خانه وجود دارد. اشخاص این قریه که در مکلی از آنها بیشتر نام برده میشود
عبارتند از: اوغان، رحیم، مرحوم شیخ آمین و جانعلی را میتوان نام برد. این قریه نیز
به خشک آبی های متواتر همراه بوده است. از همین رو است که اکثر آنها مجبور به ترک
آن دیار شده اند و در شهرهای کشور مسکن گزین شده اند.
11-
قریه تپه خشک آب
وقتی از قریه مزار به سمت کوتل پشی در حرکت شویم فاصله زیادی باید پیمود تا
به خانه های که با فاصله زیاد ازهم موقعیت اختیار کرده اند چشم آدم بر می خورد.
البته کوتل پشی به سمت جنوب غرب امتداد یافته است. در این قریه قسمت بالای آنرا
یعنی نزدیک به کوتل پشی بنام سبز قول یاد میکنند. در این قریه تقریبا 12 خانه وجود
دارد. اهالی این قریه اکثراً امروز آنجا ترک کرده اند چون همانطوریکه از نامش
پیداست یک منطقه دارای کوهای بلند، زمین های زراعتی کم و کم آب میباشد که نمیتوان
معیشت خانواده را آماده کنند. اشخاص معروف که در آنجا زندگی میکردند عبارتند از:
ابراهیم نماینده، پدر سخیداد، وکیل، انور صوفی، رسولی و غیره را میتوان نام
برد.
12-
قریه جاشه
وقتی از قریه مزار به سمت غرب در حرکت شویم نرسیده به کوتل زردک در سمت چپ
دره دیگری مشاهده میشود که تعدادی خانه های در آنجا ساخته شده اند و زمین های
زراعتی نیز آشکار میگردد. در این قریه بعلاوه قول نی گل حدود 10 خانه وجود دارد که
به اثر کم آبی اکثر خانه ها صاحبان اصلی آن، آنجا را ترک کرده اند و به شهر ها مسکن
گزین شده اند. در این قریه اشخاص مانند کربلای موسی خان، کربلای ریزه، مرحوم حواله
دار، غلام سخی و غیره میتوان نام برد. چهار سمت این قریه را کوهای سر به فلک کشیده
ای احتوا میکنند.
13-
قریه چک آب
وقتی به امتداد سرک زردک به سمت کوتل آن در حرکت شویم در ابتدایی کوتل قول
دیگری به سمت شمال غرب امتداد یافته است که آنرا قریه چک آب میگویند. در این قریه
زمین های زراعتی به ندرت یافت میشود و تعداد خانه ها در این قریه حدود 5 خانه
میباشد که اشخاص معروف آن عبارتند از: حاجی معلم، پالو، ناصر را میتوان نام برد.
این قریه که در قول بیسار تنگ واقع شده است چهار طرف آنرا کوها احاطه کرده است. این
قریه نیز در میان کوه های بلند واقع شده است. مخزن گیل سفید نیز در این قریه وجود
دارد که هر بهار سال از گوشه وکنار مکلی به آنجا سرازیر میشوند و گیل سفید را برای
سفید نمودن خانه هایشان می آورند.
در همین بخش: بُغرا مالستان ، مالستان بوم در اعماق دره هایی سر سبز ، مالستان بوم در اعماق دره هایی سر سبز، بخش دوم ، سرزمین فراموش شده پشی.
منبع: وبلاگ میرآدینه. نویسنده: حیات الله مهریار
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر