صدایی آبی میرزا خاموش شد:

  صفدرعلی مالستانی درگذشت:

صفدرعلی مالستانی خواننده معروف محلی هزاره گی شب گذشته در شهر کابل درگذشت این خواننده موفق با صدایی طنین انداز خویش یکی از معروفترین خواننده های سبک اصیل هزاره گی بود که در قلب میلیونها انسان جاداشت ودر سطح افغانستان و بالخصوص در هزاره جات هواداران بیشماری داشت.

صفدرعلی مالستانی زاده اصلی والسوالی مالستان قریه نوده بود ودردوران جوانی با دمبوره آشنا شد و سپس غیچک را با قوطی آهنی روغن ساخت وباهم قطاران خود به ساخت و تمرین آهنگ های محلی مالستانی پرداخت. وی یکی از پایه گذاران اصلی سبک آبی میرزا یا سبک دلارام بود. صفدرعلی مالستانی خواننده اصلی آهنگ های آبی میرزا یا دلارام بود که با موسیقی محلی ویا بادر آمیزی زیر وبم غیچک آهنگ های بیاد ماندنی از خو بجا گذاشت.

صفدرعلی در سن جوانی به کابل مهاجرت کرد درآن زمان حکومت شاهی ظاهرشاه شرایط خوبی را برای طرفداران هنر آواز خوانی مهیا ساخته بود و در محیط باز و آماده ی کابل به آواز خوانی سبک خود پرداخت و با تلاش خسته گی ناپذیر موفق شد آهنگ های بیشماری را تقدیم علاقه مندان آواز خود نمایید.

صفدرعلی مالستانی تا آخرین نفس در کابل زندگی کرد ودر دوران جنگ های خانمانسوز ارتجاعی دوباره به وطن برگشت وبا مشقت تنگ دستی زندگی نمود در این مدت بخاطر مشکلات های اقتصادی از ثبت آهنگ بازماند وبرای زنده ماندن مبارزه کرد ایشان بخاطر نبود کار ومشکلات های اقتصادی مجبور شد آسیابان شود وبه مردم قریه خویش گندم را به آرد تبدیل کرده به اهالی قریه خویش نان دهد. 

 صفدرعلی مالستانی صدای زیر وزیبا داشت وآهنک هایش نیز باصدای زیبا و نازکش بیشتر طنین اندازبود وی موفق شده بود صدایش را در قلب میلیونها انسان در سراسر افغانستان جا دهد. وی از اینکه دارای صدای زیر و باریک زنانه ی بود طرفدارانش آهنگ های وی را بنام آهنگ های آبی میرزا میشناختند وهنوز هم اکثرمردم آهنگ های وی را بنام آهنگ آبی میرزا میشنوند.

آهنگ های صفدرعلی مالستانی بنام آهنگ های آبی میرزا ثبت ومنتشر میشد واینکه وی چرا آهنگ هایش را بنام آبی میرزا یا دختر مالستانی منتشر میکرده نمی توان پاسخ قانع کننده ارایه کرد اما دقیقآ خودش در ثبت ومنتشر ساختن آهنگ هایش بنام آبی میرزا نقش داشته وشخصآ بنام آبی میرزا ثبت ومنتشر میکرده است.

برخی از آهنگ هایش واز جمله آهنگ کاستی با همکاری صفدر توکلی ومیرچمن در کابل به ثبت رسیده است که نشاندهنده تصویری دیگری از فعالیت های هنری اش میباشد و اینکه چرا این آهنگ اش را بنام خودش ثبت کرده سوال است که بی پاسخ می ماند البته از دید من دلیل که این آهنگ را بنام خودش ثبت کرده حضور خواننده های معروف مانند صفدرتوکلی است که مجبور بوده از هویت اصلی اش استفاده کند. ثانیآ اجرای آهنگ در کنار صفدر توکلی برایش قابل ازرش بوده است.

آبی میرزا یا دختر مالستانی از هم سن وسال صفدرعلی میباشد صفدرعلی درگذشت ولی آبی میرزا یا دختر مالستانی هنوز زنده است و در قریه نوده زندگی میکند در ایام جوانی ممکن است این دو هنرمند درثبت آهنگ ها مشترکآ کار کرده باشند. از سوی دیگر احتمال میرود که صفدرعلی مالستانی عاشق دختر مالستانی بوده باشد این مسله میتواند دلیل نشر آهنگ هایش بنام آبی میرزا باشد. البته نمی توان به یقین اظهار نظر کرد.

آهنگ های صفدرعلی مالستانی دلکش و زیبا بود واکثر مردم اهنگ های وی را با خود زمزمه میکرده اند. جوانان ، عاشقان همه وهمه اهنگ های وی را برای همدیگر به اجرا در میاوردند. مراسیم های عروسی و شب نشینی با آهنگ های صفدرعلی مجلل میگشت. پسران و دختران جوان آهنگ های وی را در مراسیم های شادی با دمبوره و غیچک مالستانی به خوانش میگرفتند. اکثر جوانان بااجرای آهنگ صفدرعلی جشن شادی میگرفتند ومراسیم های آوازخوانی برگزار میکردند.

نقش صفدرعلی مالستانی در رشد و شگوفایی موسیقی محلی هزاره گی برجسته بوده ورول ممتاز ومهمی را بازی کرده است آهنگ های او در معرفی هنر و سبک مالستانی حاییز اهمیت بوده ونقش اساسی را در معرفی این سبک بازی نموده است. در شرایط کنونی آهنگ های وی یکی از ماندگار ترین آثار در افغانستان بصورت عام و در مناطق مرکزی بصورت خاص میباشد وآهنگ های آبی میرزا صفدرعلی ، ازماندگار ترین آثار موسیقی هزارستان بشمار میرود.

بعد از اشغال کشور توسط نیروهای سوسیال آمپریالیزم شوروی و رشد تندروان مذهبی توسط آمپریالیزم غرب و کشور های مرتجع همسایه وصدور ملا های پیروخط امام جمهوری اسلامی به مناطق هزاره جات باعث شد که وی از دمبوره وهنر موسیقی فاصله بیگیرد وبنا به مساعد نبودن شرایط واوضاع سیاسی منطقه وحضور ملاهای مرتجع درهزاره جات و بخصوص مالستان از ثبت و اجرای موسیقی مالستانی باز ماند ومدت ها است که هیچ آهنگی را به ثبت نرسانیده است. ایشان از ترسی اینکه مبادا بخاطری موسیقی بدست ملاهای مرتجع ترور ویا کشته شود از ادامه فعالیت های هنری دست کشیده بود وفکر میکرده است که دیگر زمانی آواز خوانی و دمبوره غیچک به آخر رسیده است.

بعد ازسقوط طالبان واشغال کشور توسط آمپریالیزم غرب آزادی های نسبی برای هنرمندان بوجود آمد آما فاصله ایشان را از موسیقی در دهه هشتاد میتوان پیری زود رس و مشکلات های اقتصادی در نظر گرفت زیرا مشکلات اقتصادی و عدم موجودیت انرژِی کافی برای هنر میتواند دلایلی قانع کننده باشد برای فاصله گرفتن از غیچک و دمبوره .

در سال های آخیر، آوازخوانی با سبک و لهجه هزارگی نه تنها در میان جوانان هزاره بلکه در میان ساییر هنرمندان افغانستانی رواج چشم گیر پیدا کرده است.  فرهاد دریا ، وجیهه رستگار ، وحیدقاسمی واسد بدیع نمونه های از موفق ترین و معروفترین هنرمندان افغانستانی اند که با سبک ولهجه هزارگی آهنگ های زیبا و ستودنی را اجرا ومنتشر کرده اند.     

نویسنده: حفیظ بشارت