لیسه عالی میرآدینه مالســـــــــتان از آغاز تا کنون

    نویسنده: حیات الله مهریار                                                           

معارف پایه و اساس یک جامعه متمدن را تشکیل میدهد. جامعه ای که در قبال سرنوشت نسل های بعد از خود سعی نورزند در حقیقت بزرگترین صدمه ای را به پیکر جامعه کوبیده اند. از اینرو است که جهت ترقی و پویایی یک جامعه وابسته به معارف می باشد. به هر پیمانه ای که به آن سرمایه  گذاری نماید به همان اندازه محصول آن را بر می دارد. متاسفانه در سالیان نه چندان دور معضل جدی که کشور ما را بخصوص جامعه مالستان را تهدید میکرد عدم توجه آنان به معارف بود. حتا حاضر بودند که به معلمین پول بدهند و بچه اش را از مکتب بیرون نمایند. این مسئله درد آور چنان پیکر جامعه را صدمه زد که به این زودی نمی توان آنرا    دوباره احیا کرد. البته این مشکل سایر جوامع افغانی را نیز دست به   گریبان بود ولی آنچه در مالستان وجود داشت زننده تر از همه جا ها بوده است. خوشبختانه در این سالهای اخیر که مبدا آنرا از سالهای 1368 میتوان یاد کرد به اثر تلاش یکعده از اشخاص نخبه و با درک و درایت که از جامعه شان داشتند برآن شدند که به این معضله خاتمه بدهند. الحمدالله موفق هم گردیدند. امروز جامعه مالستان به آن روشنی دست یافته اند که چگونه پرده جهالت را از سر راه خود دور بی اندازند. امروز حتا حاضرند برخلاف سالهای قبل به معلم حق الزحمه بپردازند و نیروهای کدری را در مکتب شان استخدام نمایند. همچنان مردم سیل آسا به سوی مکتب در حرکت اند تا از قافله تمدن عقب نمانند که در زمینه از موسسین که در ایجاد مکتب سعی ورزیدند باید ابراز تشکر و امتنان کرد. در ولسوالی مالستان اولین جریقه های که در ایجاد باز گشایی مکتب با شوق و علاقه خود مردم صورت پذیرفت میتوان در سالهای 1368 اشاره کرد که در زمینه بصورت مفصل محترم محمد نبی مدیر معارف مالستان که خود یکی از تهداب گذاران معارف در مالستان می باشد توضیح میدهد:                                   

"اولین بار در ولسوالی مالستان درسال 1339شمسی به اساس درخواست وکیل محمد علی فرزند محمدجمعه وکیل شورای جاغوری ومالستان یک باب مکتب ابتدائیه در میرآدینه تاسیس شد و در همین سال به اساس درخواستی وکیل موصوف به دولت وقت ولسوالی درجه 3 مالستان نیز منظور گردید.

مکتب مذکور از سال تاسیس تا سال 1348 مکتب ابتدائیه بود و در همین سال به متوسطه ارتقا یافت. این مکتب روال طبیعی خویش را تاسال 1357 می پیود و در آن سال که جمهوری دیموکراتیک خلق بوجود آمد توسط دولت وقت به لیسه ارتقا یافت. و در سال که درسال 1355 در زمان حکومت سردار محمد داود خان تعمیر این لیسه در تپه بنام "آله ده" که موقعیت آن در قریه آبدانه میرآدینه میباشد تکمیل شد که دارای 8 صنف درسی، دو اتاق لابراطوار، یک اداره ویک تحویل خانه که دارای احاطه بود و دو دربند حویلی رهایشی که هرکدام دارای دو اتاق, آشپزخانه وحمام مجهز بود برای استفاده معلمین ایجاد گردید.

متاسفانه به اساس شورش مردمی تمام تاسیسات دولتی ولسوالی مالستان مورد دستبرد مردم نا آگاه قرار گرفت که همه اموال واجناس مکتب مانند سائر تاسیسات دولتی به تاراج رفت. بعد از آن معلمین ازطرف شورش گران تهدید وبعضا تحت مراقبت جدی شورش گران و رییسان قبایلی قرارگرفت که اکثر استادان مجبور به ترک وطن شدند و ممالک خارجی مهاجر و آواره گردیدند.                                                                                                             

مسولین امور متوجه اطفال وجوانان مالستان که از صنف اول الی دوازدهم مشغول تحصیل بودند نشدند. شاگردان صنوف ده الی دوازده نیز مجبور به ترک وطن و راه مهاجرت را به کشورهای همجوار بخاطر نبود زمینه تحصیل به پیش گرفت. جوانان ما را بنام مکتب خوانده  رئیسان قبایل و قوماندانان وقت نه اینکه زمینه تحصیل را برای آنان فراهم نماید بلکه آنان را به اشکال متفاوت تهدید وسرکوب می کردند. این روال زمام داران امور تاسال 1368 دوام کرد و بالاخره به اساس نشست یکعده از دانشجویان مالستان بعد از مشوره و مذاکره و برداشت از وضع عینی جامعه مالستان دست به تاسیس دوباره مکتب میرآدینه زدند که در تاسیس آن هریک محمد نبی فرزند محمد علی مدیر معارف فعلی مالستان، داکتر غلام حسین فرزند حاجی میرزا، علی حسن فرزندحاجی رمضان، انجینر بومانعلی افضلی فرزند محمدجمعه، سلمانعلی صادقی و سید علیشا فرزند سیدمیرحسین شامل بودند که بعداً با موسفیدان که علاقه به معارف داشتند تماس گرفتند ومکتب مذکور را درسال 1368 در میرآدینه دوباره فعال ساختند که تاصنف 3 شاگرد داشت و معلمین این دوره  محمدنبی فرزند محمدعلی بحیث سرمعلم، معلم بختیاری فرزند حسین علی، معلم محمد قیوم فرزند جعفر، معلم رمضان فرزند حاجی اسحق،  معلم صادق فرزند صفدر،  معلم اسحق فرزند محمد علی،  انجینرمحمدحسین طلایی، معلم محمد عیسی، سید ابراهیم ومعلم ابراهم بحیث معلم بودند. البته شایان ذکر است که این معلمین بدون کدام مزد و حق الزحمه در خدمت مردم بودند.

ساختمان جدید مکتب که فعلا درتپه قارون جنب تعمیر ولسوالی قرار دارد توسط موسسه همتا که ریس آن انجینرمیرزاحسین عبدالهی بود ساخته شدکه %10 مردم نیز سهیم بودند و معاش استادان نیز از طرف همین موسسه پرداخته می شد و از آن به بعد بدون وقفه تا روی کار آمدن دولت فعلی  این مکتب فعال نگهداشته شد و بعد از آن به یکبارگی درسال 1381 تعداد شاگردان زیاد شد که درهمین سال تعداد شاگردان این مکتب از400 به 800 نفرافزایش یافت. فعلاً به تعداد 1954 نفرشاگرد دارد و در پهلوی آن یک باب مکتب تحت نام لیسه نسوان میرآدینه درسال 1370 توسط موسسه شهدا که ریسه آن خانم سیماسمر بود اعمار وتاسیس شد که فعلا 1234 نفرشاگرد در آن مصروف تحصیل اند." 

ساختمان لیسه عالی میرآدینه که برای هفت صد شاگرد اعمار گردیده بود امروز به هیچ وجه گنجایش شاگردان را ندارد. متاسفانه دولت مرکزی در این عرصه هیچگونه توجه نکرده است با آنکه مردم همه شوق و علاقه وافر که به معارف دارد پاسخ های دولت مرکزی همواره منفی بوده است درحالیکه در سایر نقاط کشور مکتب ها را می سوزانند و دولت دوباره اعمار میکنند ولی در دیار مالستان کدام گذری ندارد. شاید یک بعد آن به مردم خودمان برگردد که تلاشها پیگیری نداشته اند. از همین رو مشکلات عدیده ای که مکتب میرآدینه را رنج میدهد از جمله نبود فضای مناسب درسی است که سالهای سال در سرمای فصل خزان و گرمای فصل تابستان در هوای آزاد دست و پنجه نرم میکنند.

خوشبختانه در این اواخر ابتکار که از طرف پسران حاج کاظم صورت گرفته است شاید بتواند خود مردم را تشویق نمایند تا خود شان برایشان بسازند. این ابتکار جز ساختن 12 اتاق درسی برای متعلمین نمی باشد که با هزینه شخص خودش در محوطه مکتب ذکور میرآدینه در طی دو طبقه اعمار میگردد. جا دارد که از ایشان در اینجا ابراز قدردانی نموده و اظهار تشکر نمایم.

تعداد پرسونل لیسه عالی ذکور میرآدینه در سال 1391:

به گفته معلم بختیار معاون تدریسی این مکتب، فعلاً به تعداد 31 نفر پرسونل مشغول وظیفه اند که قرار ذیل میباشند:

1- مدیر، یک نفر

2- سرمعلم، یک نفر

3- معاون تدریسی، یک نفر

4- تعداد معلمان، 23 نفر

5- معتمد، یک نفر

6- ملازم، چهار نفر

میباشند که در سال 1391 به تعداد 1954 نفر شاگرد مصروف تحصیل اند که به نسبت کمبود معلم و نبودن صنوف درسی در دو وقت؛ قبل از ظهر و بعد از ظهر مشغول درس خواندن می باشند.

پرسونل لیسه عالی نسوان میرآدینه قرار ذیل میباشد:

1- مدیره، یک نفر

2- سر معلم، یک نفر

3- مامور اداری، یک نفر

4- تعداد معلم، 22 نفر

5- معتمد، یک نفر

6- ملازم، یک نفر

7- تعداد شاگردان، 1234 نفر

می باشند. این مکتب نیز با کمبود معلم و نبود فزای آموزش رو برو هستند که در دو دو وقت؛ قبل از ظهر و بعد از ظهر مشغول آموزش اند. تعمیر جدید که با فیصدی کمک مردم از طریق دولت اعمار میگردد شاید بتوان مشکل نبود صنوف درسی را مرفوع سازد.

معارف در مالستان بخصوص در میرآدینه دوران پر خم و پیچ را سپری کرده است که هر بعد آن به نحو خود یک داستان را دارد. ولی آنچه که در خاطرم زنده است تلاش بی وقفه استادان عالیقدر و سخت کوشی های شاگردان است که امروز در این عرصه نام و نشان را در میان جوامع دیگر کشور جای خود را یافته است.

دقیقا یادم هست در آن زمان که صنف اول و دوم بودم در گرمای تابستان مقدار شاخچه درخت به فاصله چهار و پنچ کیلومتری به پشت می بستیم و به تعمیر نیمه کاره  دم کلک می بردیم تا برای مان سایبان بسازیم. معلم دلسوز و با مسئولیت مان مرحوم محمد عیسی را که شخص ملایم و مهربان بود به ما تعلیم میداد. بعدا از آنجا به نسبت دور بودن راه در صنف سوم که شدم بدون اطلاع به بازار میرآدینه ( بازار کهنه) که تعدادی از خیرین دکانهای شانرا در اختیار شاگردان قرار داده بود رفتم و چند سالی را در دکانها همراه با هم صنفان و معلمان دلسوز گذراندیم و چیز های را آموختیم، تا اینکه ساختمان فعلی لیسه عالی میرآدینه در تپه قارو ساخته شد و به آنجا رفتیم و کمی راحت تر شدیم. در آن زمانیکه مکتب میرآدینه از سوی موسسه همتا حمایت میشد لیسه عالی میرآدینه به لیسه ابو علی سینا میرآدینه تغیر نام داده بود همه به همین نام می شناختند و حتا رقعه مریضی که به مکتب می نوشتیم بنام لیسه ابوعلی سینا می بود. در هر صورت معلمان دلسوز و رسالت گذاران واقعی جامعه در باغستان ادب میرآدینه گلی کاشتند که ثمره آنرا هر فرد فرد میرآدینه و در کل مالستان احساس میکند. لازم میدانم که در اینجا از عموم استادان و سردمداران علم و معرفت که تهداب مکتب را گذاشتند از صمیم قلب ابراز تشکر و امتنان نمایم. امیدوارم که راه شانرا ادامه داده و نام شانرا در دل تاریخ معارف مالستان به یادگار بمانند.

با تشکر از: غلام حضرت بهرام مزاری و محمدرضا رحمتی. 

در همین ضمینه:  مالستان سرزمین رنج و محرومیت  محرومیت در مالستان   لیسه عالی شهید بصیربغرا  نتایج امتحان کانکور سال 1390